Op de grens van de arme Kempen en het vruchtbare Haspengouw ligt het Munsterbos. Wandel door de dreven en langs pittoreske kapelletjes. Bos, vijvers of grasland: je vindt het allemaal in Bilzen. Zure en lichtrijke oude eikenbossen, eiken-berkenbossen en moerasbossen. Variatie is hier troef. Het hele jaar door vrij toegankelijk op de wandelpaden. Stevige stapschoenen of laarzen aanbevolen. Honden welkom, aan de leiband.
Natuurpunt stippelde samen met Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren twee wandelroutes uit. Iedere wandeling in het Munsterbos vertrekt aan De Remise. Hier kan je, kosteloos, aan de hand van foto’s, kaarten, objecten, een maquette en een infozuil, het Bilzerse landschap en de cultuurhistorische elementen leren kennen. Bijzonder is het Boomstamgraf van het mannelijk skelet dat dateert uit de Karolingische periode.
Op de grens van de arme Kempen en het vruchtbare Haspengouw ligt het Munsterbos. Ten noordoosten van het dorpscentrum van Munsterbilzen strekken zich 450 hectare bossen, vijvers, moerassen en graslanden uit. Hier en daar komt zelfs een stukje purperen heide piepen. Flaneer hier door de dreven en langs pittoreske kapelletjes. De afwatering van het Munsterbos gebeurt via een aantal beken waarvan de meeste buiten het gebied, aan de rand van het Kempens Plateau ontspringen. Dit zijn de Zutendaalbeek, de Bezoens- of Stalkerbeek, de Molenbeek, de Elsterbeek en Wilderbeek. Ze vloeien samen in de Munsterbeek die op haar beurt naar de Demer stroomt.
Het gebied is zo bijzonder door de ligging op de overgang van het zandig Kempens Plateau naar de Haspengouwse leemstreek. De beken die van het Kempens Plateau afstromen, bevatten helder, zuiver water. Daar is de beekprik dankbaar voor. De beken die vanuit Haspengouw afvloeien, zijn voedselrijker. In het Kempens deel zijn de bossen zuur en arm. In het Haspengouwse deel vind je een gevarieerd landschap met soorten van de leemstreek zoals de maretak. Centraal in het Munsterbos liggen de Staatsvijvers, de meest oostelijke uitloper van het Limburgse vijvergebied, ook bekend als De Wijers.
Maar liefst 32 soorten libellen en 31 soorten dagvlinders vliegen rond in het Munsterbos. Ook de boommarter komt hier al eens op bezoek en langs het Albertkanaal op de vispaaiplaats huist een bever. Langs de boswegen groeien mannetjesereprijs, tormentil, blauw en klein glidkruid. Gagel, bosbies en mattenbies tooien de randen van de vijvers. In het gebied vind je ook de beekprik terug, en dat is geen gewone vis. Prikken zijn de enige overgebleven “kaakloze vissen”. De volwassen beekprik heeft een ronde zuigmond met enkele tanden en een aalachtig lichaam zonder schubben. Gepaarde vinnen, zoals een gewone vis, heeft hij niet. Wel staat er een vin op de rug en eentje op de staart. Prikken hebben zeer zuiver water nodig en zijn daarom zeldzaam in Vlaanderen. Hier komen ze nog voor in de Bezoensbeek, een van de vijf beken in het gebied.
Natuurbeheer
Het Munsterbos was veel van zijn pracht verloren. Vrijwilligers en medewerkers van Natuurpunt zetten zich in om de oorspronkelijke glorie van het gebied te herstellen. Door specifiek maai- en graasbeheer zijn de vele graslanden weer bloemenrijk met pinksterbloem en echte koekoeksbloem. Heiderestanten, die voorheen eerder groen kleurden door de berken, eiken en varens, zijn weer purperen vlakken in het najaar. Exoten zoals Amerikaanse vogelkers worden bestreden. Ook populierenplantages moesten eraan geloven om plaats te maken voor hooiland en spontaan bos. De vijveroevers zijn weer vrij van bomen.
In 2017 zijn werken gestart om de beken opnieuw te laten slingeren. Door de beken te laten slingeren, kunnen we meer water bufferen. Wie in de lager gelegen dorpen woont, loopt zo minder risico op wateroverlast. Ook de natuur wint. Zeldzame soorten, zoals de beekprik, krijgen extra kansen. We herstellen ook enkele oude vijvers. Bijzondere vogelsoorten, zoals de roerdomp en het woudaapje, kunnen zich dan nestelen in de rietkragen.
De werken worden gesteund door de provincie Limburg. Wandelaars in het Munsterbos kunnen de werken volgen langs de blauwe en rode wandelroute, of in de uitkijktoren. In dit gebied loopt momenteel een LIFE-project.
Het bos behoorde bij de Abdij van Munsterbilzen, waar het naar vernoemd is. In het bos zijn twee kapelletjes, beide gebouwd vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog: de Sint-Amorkapel en de Kapel Geheim Leger uit 1947. De Sint-Amorkapel heeft het uitzicht van een miniburcht. De ronde toren is zelfs voorzien van schietgaten. De kapel is toegewijd aan de Heilige Amor, een heilige uit de 8ste eeuw, een Franse pelgrim die zich op latere leeftijd als kluizenaar vestigde in Munsterbilzen.
De vijvers van het Munsterbos , bij de lokale bevolking bekend als “de staatsvijvers” dateren van het begin van de 17de eeuw. Ze werden aangelegd volgens een eeuwenoud Kempens systeem om aan visteelt te doen. Van op de uitkijktoren heb je een prachtig zicht over de vijvers.
Verder wandelen
Greenspots zoals Munsterbos zijn eersteklas natuurwandelingen waar je kan wandelen zonder de natuur te verstoren. Daarvoor zijn de wandelgebieden voorzien van allerlei constructies zoals knuppelpaden.
Foto’s: www.natuurpunt.be