De tentoonstelling MONOCULTURE – A Recent History vertrekt vanuit het principe dat elk begrip van ‘multicultuur’ een onderzoek naar ‘monocultuur’ noodzakelijk maakt. Het maatschappelijke begrip van monocultuur kan worden gedefinieerd als de homogene uitdrukking van de cultuur van een enkele sociale of etnische groep. Het project wil het begrip monocultuur met een open blik benaderen. Het zal dus streven naar een analyse van, in plaats van een antithese van, monocultuur, en het niet alleen benaderen vanuit historische, sociale, culturele en ideologische perspectieven, maar ook vanuit filosofische, taalkundige en landbouwkundige perspectieven. MONOCULTUUR zal een voorlopige in kaart brengen, waardoor een vergelijkende analyse mogelijk is van verschillende manifestaties van monocultuur, evenals hun reflecties in kunst en propaganda, waarbij wordt getracht enkele conclusies te trekken die relevant kunnen zijn voor de samenleving en de cultuur in het algemeen.
Het project zal een aantal kernvragen stellen, waaronder: Wat kunnen we bedoelen met monocultuur? Wat is de drijfveer voor ‘identitaire’ of nationalistische monocultuurbewegingen die hun samenleving niet als pluralistisch beschouwen of wensen, niet alleen in de context van Europa maar wereldwijd? Kunnen we positieve of zelfs emancipatoire aspiraties van monocultuur lokaliseren? Zou een cultureel homogene samenleving ook inclusief en transformationeel kunnen zijn? Wat ligt aan de rand van monocultuur en wat tolereert het niet? Wat is de positie van de kunsten in de context van de monoculturele ideologie? Of hoe zou de kunsten er anders uit kunnen zien onder de monoculturele ideologie als ze tot haar logische conclusie wordt geleid? Kijkend naar het recente relevante deel tot op de dag van vandaag, zal het project proberen dergelijke uitdagende vragen aan te pakken, voorbij de tendensen en vooringenomenheid van liberaal ‘groepsdenken’, als een manier om noties van cultuur op een andere manier te beschouwen dan gevestigde lenzen zoals identiteitspolitiek of postmodern relativisme.
MONOCULTURE zal verkennende constellaties van kunst, ideeën en propaganda formuleren. Naast verschillende voorbeelden van officiële cultuur die door natiestaten zijn goedgekeurd, was een van de meest opvallende historische demonstraties van ideologische monocultuur op cultureel gebied de beruchte tentoonstelling ‘Entartete Kunst’ (‘gedegenereerde kunst’) uit 1937 die in nazi-Duitsland werd gehouden. Het nazisme hield de modernistische avant-garde voor als een aberratie en zocht in plaats daarvan een beslist ondubbelzinnige etno-centrische opvatting van cultuur geïnspireerd door een Grieks-Romeinse denkbeeldige. Maar monoculturele opvattingen over cultuur kunnen ook worden gevormd door emancipatoire imperatieven. Sommigen beweren dat een postkoloniale beweging zoals Négritude in Senegal bijvoorbeeld omdat ze een vorm van culturele homogeniteit hebben geïmplementeerd. Dit zullen enkele van de vele casestudies zijn voor het verkennen van verschillende trajecten en kruispunten van monocultuur, met name hun articulatie in kunst en ideologie, van het begin van de 20e eeuw tot het heden.
MONOCULTURE – A Recent History maakt deel uit van ‘Our Many Europes’, een project van de confederatie ‘L’Internationale’.
Tentoonstelling samengesteld door Nav Haq, Associate Director, M HKA.
De conferentie Considering Monoculture werd mede georganiseerd door deBuren, M HKA en Van Abbemuseum en vond plaats op 27 en 28 februari in deBuren, Brussel.
Twee publicaties begeleiden de tentoonstelling: MONOCULTURE – A Recent History, tentoonstellingscatalogus uitgegeven door M HKA, en The Aesthetics of Ambiguity – Understanding and Addressing Monoculture , samen uitgegeven door Pascal Gielen en Nav Haq, uitgegeven door Valiz als onderdeel van de Antennae – Arts in Society-serie.
MONOCULTURE – A Recent History
25 september 2020 – 24 januari 2021
M HKA
Foto: www.mhka.be / www.clubparadis.be