Het vernieuwde Damiaanmuseum in Tremelo-Ninde, de geboorteplaats van Jozef De Veuster (1840-1889) alias Pater Damiaan, trekt een heleboel geïnteresseerde bezoekers. Het blijft verbazingwekkend hoe grootste Belg Damiaan 130 jaar na zijn dood nog zoveel mensen blijft raken en inspireren. 2019 wordt zelfs een speciaal Damiaanjaar vanwege de 10-jarige verjaardag van zijn heiligverklaring. Wat is de ‘special touch’ van Pater Damiaan? Waarom blijft hij mensen aanspreken?
Liefdevolle vader en zorgzame moeder
Damiaan had zijn heldenstatus tegen wil en dank verworven, maar hij hield zich met de beide voeten op de grond. Hij wilde niet in de schijnwerpers staan, tenzij het zijn ongeneeslijk zieke mensen direct ten goede kwam. Hij gebruikte zijn naam en faam om wereldwijd sympathie en steun los te weken voor ‘zijn’ zieke parochianen. Daar was het hem om te doen. Hij zag God als een liefdevolle vader en zorgzame moeder voor alle mensen hier op aarde, en daar putte hij kracht uit.
Vanuit die inspiratie zette Damiaan zich in voor de ongeneeslijke zieke mensen van Molokaï (Hawaï-eilanden). Hij maakte geen onderscheid op grond van afkomst, huidskleur, religie of levensbeschouwing. Iedereen kreeg waar hij of zij in Damiaans ogen recht op had. Onvermoeibaar probeerde hij te voorzien in directe basisbehoeften (proper water, gezonde voeding, nette kleding, degelijke huisvesting en toereikende medische dienstverlening). Daarnaast besefte hij maar al te goed dat een mens niet enkel leeft van brood en een dak boven zijn hoofd. Damiaan zorgde voor muziek, ontspanning en feestvreugde en gaf hiermee opnieuw zin en betekenis aan de levens van ongeneeslijk zieke mensen. Terwijl hij samen met de mensen van Molokaï bouwde aan een leefbare en menswaardige samenleving, bleef hij ijveren voor hun rechten en waardigheid als mens. Hij voelde zich niet te beroerd om kerkelijke en wereldlijke overheden te wijzen op hun plichten en te ijveren voor structurele actie en verandering.
Mens van vlees en bloed
Damiaan was en bleef een mens van vlees en bloed, met onmiskenbare gaven en talenten, maar ook met fouten en tekortkomingen, en daar was hij zich goed van bewust. Hij kende ook moeilijke momenten. Zo kreeg hij te maken met eenzaamheid, tegenwerking, jaloezie en afgunst. Hij had wel eens depressieve gevoelens en donkere gedachten. Hij voelde zich meer dan eens ‘op’ en kampte met een burn-out. Toch bleef hij koppig doorzetten en kwam het te boven, maar niet zonder hulp van anderen. Het maakt van de held van Molokaï des te meer een mens met wie wij ons vandaag kunnen vereenzelvigen.
Samen mens zijn
Hij genas de mensen niet van hun ziekte, maar hij bevrijdde hen wel van heel wat pijn en verdriet veroorzaakt door hun verbanning, van hun minderwaardigheidscomplex, van het idee dat hun leven niet langer van tel of betekenis was. En dat deed hij door samen met hen mens te zijn: samen eten, samen drinken, samen wonen, samen werken, samen verdriet hebben, samen lachen, samen feestvieren, samen ziek zijn, samen zorg dragen voor elkaar, samen leven. Ongeacht hun afkomst, huidskleur, religie of levensbeschouwing zag hij de mens voorbij de ziekte, voelde hij zich verbonden en solidair en toonde hij respect. Damiaan was een mens voor alle mensen, zonder onderscheid, over grenzen heen.
Broers en zussen
Toen Damiaan vrijwillig koos voor de ongeneeslijke zieke mensen op Molokaï, kon hij niet anders dan van hen te houden als familie. Hij legde de klemtoon niet op ‘ik’, ‘jij’ of ‘zij’,maar op ‘wij’. Voor Damiaan was Tremelo zijn geboorteplaats, Hawaï zijn nieuwe vaderland, Molokaï zijn werkplaats, de wereld zijn thuis. In elke mens die hij ontmoette, zag hij een broer of zus. Hij toonde zich geïnteresseerd, vriendelijk, goedlachs, respectvol. Hij had al eens ruzie maar stond erop om het snel weer bij te leggen. Het zegt veel over de persoon die Damiaan was. Al in zijn tijd verbaasde vriend en vijand zich over zijn openheid en ruimdenkendheid als negentiende-eeuwse katholieke missionaris.
Zijn wij ook op zoek naar een ‘special touch’?
Damiaan blijft mensen zo aanspreken omdat hij op en top mens was: geïnspireerd, getalenteerd, bescheiden, open, ruimdenkend, onbevangen, geëngageerd, solidair. Hij gebruikte zijn talent voor verbondenheid, voor respect en dialoog en voor solidariteit en engagement om samen met anderen te bouwen aan een wereld waar iedereen van tel is en tot zijn recht komt. Deze drie talenten vormen de special touch van Damiaan die ons ook vandaag nog zo raakt en aanspreekt.
Ook wij hebben net als Damiaan een special touch, bijzondere gaven en talenten, die we kunnen inzetten om zelf gelukkig te worden, anderen gelukkig te maken en te bouwen aan een meer gastvrije en solidaire samenleving. En zo gaat er in ieder van ons, zonder dat we het goed en wel beseffen, een Damiaan schuil. Tijd om hem te ontdekken!
Op 11 oktober 2019 vieren we de tiende verjaardag van de heiligverklaring van de grootste Belg, pater Damiaan. Het Damiaanmuseum laat deze verjaardag niet onopgemerkt voorbijgaan. Van 15 april 2019 tot 11 oktober 2020 zullen er in Tremelo en Leuven tal van activiteiten georganiseerd worden onder de noemer ‘Damiaan inspireert’. Laat jij je inspireren?
Lees meer op de website van het Damiaanmuseum: damiaanmuseum.be.
Auteur: Ruben Boon, inhoudelijk coördinator Damiaanmuseum
Foto: www.seniorennet.be