Bruegelpenning
Bijzondere handgift
KBR mag dan wel een volledige collectie Bruegelprenten in huis hebben, een ‘Bruegelpenning’ had de bibliotheek nog niet in haar bezit tot de instelling een zeer bijzondere handgift ontving tijdens het Bruegeljaar 2019. Het stuk, waarschijnlijk een unicum, behoorde sinds 1957 tot een Belgische privécollectie. Hoewel de bijnaam ‘Bruegelpenning’ doet vermoeden dat het de vermaarde ‘boerenbreugel’ is die op de zilveren penning prijkt, is niets minder waar. Het is niet Bruegel, maar Hans Franckaert die op de voorkant van de ‘Bruegelpenning’ staat.
Bruegels kameraad
Hans Franckaert was sinds zijn kindertijd gevestigd in Antwerpen en handelde in metalen en juwelen. Hij was goed bevriend met Pieter Bruegel de Oude, zoals Karel Van Mander beschrijft in zijn Schilder-boeck (1604): “…Hans Franckaert […] die geern by Brueghel, en met hem daeghlijkcks seer gemeensaem was.”
De twee gingen samen op stap naar het platteland. Verkleed als boeren namen ze deel aan allerlei Kempense festiviteiten, zoals bruiloften en kermissen. In deze context vinden we Franckaerts portret terug in De boerenbruiloft uit 1567. De man die uiterst rechts op De boerenbruiloft is afgebeeld lijkt namelijk als twee druppels water op het portret op de ‘Bruegelpenning’, die in 1565 gemaakt werd. Bruegel stond niet meteen bekend als portretschilder, maar volgens prof. dr. Jan Van der Stock is het niet uitgesloten dat dit portret door Bruegel werd ontworpen. De penning zelf werd vervaardigd door de beeldhouwer en medailleur Jacob Jonghelinck.
Penning momenteel tentoongesteld
De bijzondere penning wordt momenteel tentoongesteld in de expo ‘The World of Bruegel in Black and White’ die nog loopt tot 16 februari 2020. De tentoonstelling toont aan dat Bruegel in zijn eigen tijd vooral bekend was om zijn prenten. In de 16de eeuw waren onze streken het centrum van de prentkunst. Bruegel en zijn uitgever Hieronymus Cock speelden een sleutelrol in deze periode. Hun meesterlijk vakmanschap staat centraal in ‘The World of Bruegel in Black and White’. De tentoonstelling lokte tot op heden al 20.000 bezoekers naar de Kunstberg en is een initiatief van KBR, dat mogelijk gemaakt werd door de steun van heel wat partners: Toerisme Vlaanderen, Nationale Loterij, Fonds Baillet Latour, vzw Kunstberg, Regie der Gebouwen, Federale Overheid, De Standaard, La Libre, Klara, Musiq 3, La première, The Brussels Times, Knack en Le Vif.
De Alchemist
Pas ontdekte staat
Op 19 oktober 2019 wist de bibliotheek een unieke afdruk van Bruegel op de kop te tikken op een Brusselse veiling. De ontdekking van deze staat van Bruegels prent De Alchemist is een gebeurtenis die KBR’s referentiecollectie met prenten van en naar origineel ontwerp van de grootmeester zo mogelijk nog interessanter maakt. Het laatste gedeelte van de tentoonstelling ‘The World of Bruegel in Black and White’ heet ‘Bruegel inspireert’ en toont aan dat Bruegel nog lang na zijn dood populair bleef. Bruegel vervaardigde getekende prentontwerpen, die in koperen drukplaten werden gegraveerd. De afdrukken van die platen gingen nadien als zoete broodjes over de toonbank in de prentenwinkel van Bruegels uitgever Hieronymus Cock. Van slechts een handvol originele platen naar ontwerpen van Bruegel is een latere uitgever bekend.
Dankzij de pas ontdekte staat van Bruegels De Alchemist kon recent worden achterhaald dat de plaat ervan terechtkwam bij Jacobus de Man. Toen Joannes Galle overleed, kocht Jacobus de Man oude platen uit de collectie van Galle op. Het was een goede zaak voor de uitbouw van zijn handel in prenten. Voorbeelden als dit tonen aan dat Bruegels werk nog lang na zijn dood gedrukt en verkocht werd, en op deze manier ook andere kunstenaars bleef inspireren.
Volgens curator Joris Van Grieken is De Alchemist, waarin het gezin van een alchemist ten onder gaat door diens verlangen naar kennis, bovendien Bruegels meest geslaagde werk: “Door de tegenstelling tussen humor en spot enerzijds en ontroering en erbarmen over het lot van het gezin anderzijds bereikt Bruegel bij de beschouwer een cathartisch effect. De alchemist is wellicht Bruegels meest narratieve en in zekere zin zelfs ‘theatrale’ prent.” – Joris Van Grieken, curator ‘The World of Bruegel in Black and White’.
Foto’s: www.kbr.be