Het bosdorp Rijs in Gaasterland wordt ook een bestemming voor watersporters, met name voor sloepvaarders. Eén van de drie zijtakken van de Rysterfeart ten noorden van hotel Jans wordt door de gemeente De Fryske Marren uitgebaggerd. De “dreksleat”, die tussen het aannemersbedrijf van Hotze van der Zee en solex- en sloepverhuurder Anne van der Zee van Op Paed ligt (Anne is een broer van Hotze), tegenover de Smitsleane, was nog maar 40 tot 50 cm diep. De meeste sloepen van zes tot acht meter steken 60 cm.
Projectleider Sjors Veenstra vertelt desgevraagd vanuit het gemeentehuis in Joure dat de vaart ruim voor het naderende hoogseizoen uitgediept wordt. Tot de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) was het water in gebruik als vaarweg voor de aanvoer van klei voor de toenmalige steenfabriek op de erven van de Van der Zee’s.
De 650 meter lange zijtak van de vaarroute Balk-Galamadammen zal straks bevaarbaar zijn voor boten met een diepgang tot 1 meter. Er wordt maximaal tot 1,20 m, tot de harde keileemlaag, blubber weggezogen. Die is volgens de gemeente schoon. Aanleggen kan bij een omstreeks 2000 door de gemeente Gaasterlân-Sleat langs de Mientwei gebouwde, maar verwaarloosde steiger. Deze zou zich volgens Hotze van der Zee op het terrein van de aannemer bevinden, maar volgens de provincie Fryslân is dat de vraag.
Steenfabriek
De draaikom is in de loop der jaren flink kleiner geworden, helemaal als je bedenkt dat er ooit kleine skûtsjes en pramen met klei hebben gekeerd. De steenfabriek draaide op lokaal gewonnen leem tot de putten in de omgeving leeg waren. De leemwinputten zijn nog gedeeltelijk zichtbaar in het landschap voor hotel Jans aan de Mientwei.
Gaasterland is een grote keileemformatie (grondmorene van een gigagletsjer) uit de voorlaatste ijstijd, 150.000 jaar geleden. De keileemlaag bestaat uit een mengsel van klei, leem, zand, grind en grotere keien en is op sommige plekken wel tientallen meters dik. Vandaar die steenfabriek in Rijs, tijdens WO I ook gebruikt voor de opvang van Belgische vluchtelingen. Nederland was in die oorlog neutraal. Timmerman Hotze van der Zee meent te weten dat de fabriek omstreeks 1922 afgebroken is. Dat de vaart en de draaikom weer door boottoeristen kan worden gebruikt vindt hij prima, al moeten de boten niet veel langer dan zes meter zijn, want het formaat van de zwaaikom is maar iets meer dan die van een tuinvijver. “Misschien kan ik nu ook havenmeester worden en liggeld beuren…..”
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Steiger
Het vermakelijke zit hem in de steiger. Fries Nieuws informeerde naar het eigendom van de steiger, de zwaaikom en het uitbaggeren van de vaart. De perswoordvoerder van de gemeente De Fryske Marren deelde schriftelijk mee van niets te weten, ook niet van het uitbaggeren. Ook Wetterskip Fryslân, eigenaar van het kanaal, was niet op de hoogte. Later meldde projectleider Veenstra zich dat er wél gebaggerd wordt. Maar van het bestaan van de steiger weet niemand op het gemeentekantoor in Joure.
Perswoordvoerder Peter van den Meerschaut van de provincie Friesland was het meest uitvoerig op vragen inzake de vaart. “Het bevoegde gezag is de gemeente als je het bekijkt vanuit de Scheepvaartverkeerswet. Dit gedeelte van de Rijstervaart (Rysterfeart) is kadestraal gezien eigendom van Wetterskip Fryslân en zal onderhouden worden volgens de legger van deze organisatie. Het leggerprofiel van het Wetterskip zal niet voldoen aan profiel voor het scheepvaartverkeer (sloepjes). Wil men graag dat hier sloepen kunnen varen, dan is dit een zaak van de gemeente. Die zal dan moeten zorgen dat er verdiept wordt.”
En inderdaad, navraag bij de gemeente De Fryske Marren leerde dat het bevaarbaar maken voor sloepen een zaak van de gemeente is.
Volgens de persman van de provincie ligt de steiger in water van Wetterskip Fryslân. Volgens Hotze van der Zee klopt het dat de steiger een aantal jaren geleden verder van de walkant af lag. De kade is echter zijn eigendom en hij heeft dus zeggenschap over wat daar gebeurt. “Ik wil niet dat het een picknickplek wordt of dat er overnacht wordt, wat tot overlast voor ons zou kunnen leiden. Maar dat er sloepjes voor een bezoek aan het Rysterbosk of restaurants aanleggen, daar heb ik geen bezwaar tegen. Af en toe zag ik er al sloepen van Piet Bosman van Sloepverhuur Hotel Galamadammen liggen. Prima. Als sloepgasten van de reisorganisatie Friesland Holland daar voor de nacht willen afmeren om bij Geeske Wiendels (Hotel Jans) te dineren en te overnachten, vind ik ook uitstekend.”
Dat de steiger dringend onderhoud behoeft, weet hij ook. “Maar dat is een zaak van de gemeente. Ik onderhoud mijn terrein, de kade en de berm.”
Baggerbedrijf Schilder
Sjors Veenstra van De Fryske Marren zegt dat de aanbesteding van het baggerwerk in Rijs al plaatsgevonden heeft. J.P. Schilder uit het Noord-Hollandse Ursem gaat de klus klaren. De onderneming is gespecialiseerd in kleinschalige baggerwerkzaamheden in stedelijke, landelijke en stiltegebieden en is als een van de grootste onder de kleintjes actief in de hele Benelux.
Virusveilige sloepvakantie: https://www.facebook.com/elfstedensloep
Kosteloos abonnement op wekelijkse nieuwsbrief over toerisme, recreatie en evenementen in Friesland: www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief/
Foto’s: www.friesnieuws.nl