Het Kunsthaus Pasquart toont de meest uitgebreide tentoonstelling tot nu toe van het werk van de Vlaamse kunstenaar Philippe Vandenberg (1952-2009, BE), in samenwerking met de Hamburger Kunsthalle, waar de tentoonstelling werd gepresenteerd van 16.11.2018 tot 24.2.2019. Het is de eerste institutionele tentoonstelling van zijn werk in zowel Zwitserland als Duitsland. Hoog aangeschreven in zijn thuisland België als een van de belangrijkste kunstenaars van de laatste decennia, produceerde Vandenberg een radicaal en compromisloos oeuvre dat nu net meer internationale bekendheid oogst. Het uitgebreide retrospectief omvat zo’n 70 schilderijen en 80 tekeningen en prenten uit de periode 1995-2009. Veel bruiklenen komen uit het landgoed van de kunstenaar en worden nu voor het eerst aan het publiek getoond.

De kunst van Vandenberg vertoont een meeslepende intensiteit die de kracht heeft om zowel te storen als te exciteren. De tentoonstellingstitel Kamikaze verwijst naar een centraal artistiek principe dat hij onderhield. Kamikaze betekende voor hem een ​​creatieve vernietiging, dwz het mogelijk maken dat iets nieuws zou ontstaan ​​door het vernietigen van wat eerder gebeurde. Dit principe wordt op talloze manieren weerspiegeld in de schilderijen en tekeningen van Philippe Vandenberg: in de vele stilistische pauzes, in het overschilderen van bestaande afbeeldingen en het afschrapen van verf zodra deze is aangebracht, en ook in Kamikaze als een geschreven woord of zijn raadselachtige afkorting als «KA» of «KA.M.», evenals in veel motieven en terugkerende symbolen die het spanningsveld openen tussen vernietiging en creatie of opnieuw beginnen. De laatste omvatten bijvoorbeeld brandende monniken (zelfverbranding als een vorm van politiek protest) en het element van de swastika, een oud zonnesymbool dat, wanneer het negentig graden wordt gekanteld, een embleem van vernietiging wordt. De kunst van Vandenberg is vol van thema’s uit hedendaagse wereldgebeurtenissen, van literatuur en kunstgeschiedenis, mythen en legendes. Wat deze werken onderscheidt, is niettemin zijn toewijding tot de extreme tegenstellingen waaraan de mens onderworpen is: de gelijktijdigheid van liefde en haat, schoonheid en lelijkheid, onschuld en schuld. Het Japanse woord kamikaze(goddelijke wind) wordt gebruikt om te verwijzen naar een Japanse luchtaanvaltechniek in de Tweede Wereldoorlog en ook als een beschrijving van zelfvernietigende acties. Voor Vandenberg betekende het toepassen van het kamikaze- principe een radicale verandering van richting en vooral een heftige vraag naar agile denkprocessen en een open mindset: «[…] om je eigen denken te vernietigen is net zo belangrijk. Je moet mobiel zijn. Blijf absoluut mobiel! »

Tijdens zijn leven werd Philippe Vandenberg met name gevierd voor zijn expressieve, figuratieve doeken en ritmische abstracte werken die samenvielen met de wijdverbreide vernieuwing van de schilderkunst in de vroege jaren tachtig. De tentoonstelling concentreert zich op de tweede helft van de carrière van Vandenberg – in de periode van 1995 tot 2009 – waarin de kunstenaar heen en weer ging tussen figuratie en abstractie, terwijl hij een aantal thema’s en werkmethoden ontwikkelde. De voor de tentoonstelling geselecteerde tekeningen bewijzen dat hij een zeer productieve en getalenteerde tekenaar is. Terwijl schilderen noodzakelijkerwijs een grootsere bewering was, had het tekenen voor Vandenberg een mystieke, bijna religieuze waarde. Vandenberg tekende vanaf het midden van de jaren negentig, voornamelijk met potlood, inkt, gouache en aquarel. De meeste van zijn tekeningen uit deze periode zijn meer dan voorbereidende studies en kunnen worden beschouwd als autonome beelden. Het was vooral door te tekenen dat Vandenberg troost vond van zijn innerlijke turbulentie. De honderden boeken die hij bijna dagelijks vanuit het midden van de jaren negentig met tekeningen vulde, tonen vooral bijzondere motieven en vormen die hij in steeds wisselende variaties verkende.

De tentoonstelling is een samenwerking met Hamburger Kunsthalle. 14.4.-2019/06/16.
Tentoonstellingscuratoren
Brigitte Kölle, hoofd Collectie Hedendaagse Kunst Hamburger Kunsthalle, en Felicity Lunn, directeur Kunsthaus Pasquart.
Philippe Vandenberg, To Love Is Flagellate I , 1981-1998, detail, olie en houtskool op doek, 152 × 302 cm; © Landgoed Philippe Vandenberg. Courtesy Estate Philippe Vandenberg en Hauser & Wirth; foto: Joke Floreal / Guillaume Vandenberghe
Foto’s: www.pasquart.ch