De globale toename in bevolking en levensstandaard creëert grote spanning op de voedselproductie en het milieu. We moeten binnen 30 jaar de helft meer eiwit produceren. Traditionele productie is echter zo inefficiënt en vervuilend, dat we de draagkracht van onze planeet zullen overschrijden. Bio-ingenieurs van UAntwerpen onderzoeken microalgen als duurzaam alternatief voor conventioneel eiwit, zoals vlees. Maar is dat wel voedzaam, en hoe consumeer je ze? Op zondag 17 maart organiseren ze een workshop rond alternatieve voeding.
Bosbrossers brengen de boodschap ondertussen wekelijks: ons consumptiepatroon en onze levensstijl zijn niet duurzaam. De planetaire veiligheidsgrenzen voor het
behoud van het klimaat en de biodiversiteit worden overschreden. Voeding draagt hier in grote mate toe bij. Een enkele of eenvoudige oplossing is er niet. Wel is er een grote waaier aan mogelijkheden gekend, om via gedragswijzigingen en innovatieve technologie een kentering en heuse eiwittransitie te creëren. ”Het verminderen of vermijden van voedselafval en vleesconsumptie, in het bijzonder van rundsvlees, levert een grote milieuwinst op,” zegt Siegfried Vlaeminck, professor microbiële cleantech aan UAntwerpen. “De meerderheid van het globale landbouwareaal en zoetwaterverbruik wordt ingezet om dieren te kunnen voederen, een heel inefficiënte productieketen met heel wat ongewenste emissies.”
Op vlak van gedrag is er alvast hoopgevend nieuws in België: de vleesconsumptie daalt al meer dan tien jaar op rij. In het bijzonder jongere mensen en stadsbewoners maken sneller de switch naar een duurzamer flexitarisch, vegetarisch of veganistisch eetpatroon.
Voedzame microalgen
Op technologisch vlak zetten onderzoekers en bedrijven zich wereldwijd in om duurzamere processen te ontwikkelen. De uitdaging is voedzame (en lekkere) producten te creëren met minder grondstoffen, een lagere milieu-uitstoot en zo meer ruimte te laten voor natuur. Nieuwe soorten eiwit spelen hierbij een belangrijke rol: uit insecten, zeewier en micro-organismen zoals gisten, schimmels, bacteriën en microalgen. In het bijzonder de microalgen Chlorella en Spirulina zijn al geruime tijd commercieel beschikbaar als poeders (gedroogde biomassa), bijvoorbeeld in biowinkels. Vaak zijn ze echter vrij duur en worden ze eerder aangeprezen als voedingssupplement of superfood dan als volwaardige eiwitbron.
”Volledig onterecht, want microalgen zijn heel eiwitrijk en hebben bovendien een hoogwaardige aminozuursamenstelling, erg vergelijkbaar met die van vlees”, vertelt Maarten Muys, de bio-ingenieur die hier zijn doctoraatsonderzoek op uitvoerde. ”We voerden nutritioneel onderzoek uit op stalen uit verschillende werelddelen. De meeste werden veilig bevonden om in hogere hoeveelheden te consumeren dan als supplement. Er is wel nog ruimte om via procesoptimalisatie te streven naar topkwaliteit”, aldus Muys, die deze bevindingen recent publiceerde in het wetenschappelijk tijdschrift Bioresource Technology.
Lekkere microalgen?
Het onderzoeksteam polste via een beknopte enquête of klanten van een biowinkel in Antwerpen reeds vertrouwd waren met deze nieuwe groene eiwitbron. Ongeveer 
40% van de ondervraagden at reeds microalgen, waarvan ongeveer de helft aangeeft niet echt enthousiast te zijn over de specifieke smaak. Hierdoor ging de voorkeur dan ook uit naar microalgen in pilvorm, eerder dan naar het poeder. Verder bleek dat microalgen, naast onbekend voor een kleine helft van de ondervraagden, ook een hele uitdaging vormen om in recepten te verwerken.
De observatie ‘onbekend is onbemind’ zorgde ervoor dat de Antwerpse bio-ingenieurs in het verleden reeds de universitaire cateringdienst stimuleerde om op evenementen hapjes aan te bieden waarin microalgen verwerkt zijn. “Deze laagdrempelige manier om in contact te komen met microalgen, haalde veel proevers over de streep”, vertelt Janne Spanoghe, onderzoekster microbieel eiwit. Om die bewustwording verder te vergroten en de culinaire creativiteit aan te wakkeren, geven de onderzoekers op zondag 17 maart een workshop tijdens de Kinderuniversiteit in Antwerpen. “Hier leren de kinderen over de duurzaamheid van voedingskeuzes, en wat eetbare microalgen en insecten hierbij kunnen betekenen. Bovendien kan iedereen zelf aan de slag om hartige en zoete lekkernijen te maken, en vervolgens te proeven!”
Praktisch:
Zondag 17 maart 2019, om 14 en om 15.30 uur: workshop rond alternatieve voeding op de Kinderuniversiteit van UAntwerpen.
Locatie: Aula C.002, Stadscampus UAntwerpen (hoek Vekestraat/Kleine Kauwenberg, 2000 Antwerpen).
Foto’s: UAntwerpen