De groepstentoonstelling ‘Daily Nightshift’ verkent een aantal van de complexe spanningen die het stedelijke nachtleven met zich meebrengt.
Met werk van Kader Attia, Fiona Connor, Danilo Correale, Alexander Deprez, Jos Jansen, Mathew Kneebone, Klara Lidén, Frederik Lizen, Melanie Manchot, Lieven Martens & Simon Van Honacker, Sam Meech, Karl Philips, Ann-Sofi Sidén, Pascale Marthine Tayou, Dennis Tyfus, Oriol Vilanova.
Samengesteld door Kunsthal Extra City in samenwerking met Simon Delobel en Olivier Goethals
Ruimtelijke installatie: Olivier Goethals
Het artistiek team gaat graag over ‘Daily Nightshift’ in gesprek. Aarzel niet om ons te contacteren indien je daarin geïnteresseerd bent.
De tentoonstelling zal te bezoeken zijn via een reservatiesysteem dat in werking treedt op vrijdag 22 mei. Daarnaast zullen er ook aanvullende maatregelen getroffen worden zodat elk bezoek veilig en conform de overheidsmaatregelen kan verlopen.
“Vandaag vindt een groeiend percentage van het sociale en economische leven plaats na zonsondergang. De huidige evolutie naar steden die 24/7 draaien doet onze perceptie van dag en nacht vervagen.” *
De nacht, en vooral de stedelijke nacht, werd de laatste jaren intensief bediscussieerd door stadsbewoners, beleidsmakers, onderzoekers én kunstenaars. De groepstentoonstelling ‘Daily Nightshift’ verkent dan ook een aantal van de complexe spanningen die het stedelijke nachtleven met zich meebrengt.
Het begrip ‘nachtleven’ wordt vaak als synoniem genomen van ‘uitgaansleven’. Ontegensprekelijk maakt feesten deel uit van het nachtelijk leven. Met het dimmende daglicht ontspannen mensen, worden ze uitgelatener. Ze komen samen met vrienden of gelijkgestemden op plaatsen waar ze zichzelf vrij en in vertrouwen kunnen uitdrukken. Naast de gebruikelijke gelegenheden, ontstaan er zo ook belangrijke ‘safe spaces’ die gemarginaliseerde gemeenschappen een plek bieden waar ze het gevoel hebben erbij te horen. Wat overdag onderdrukt wordt, kan ‘s nachts worden losgelaten; het schemerdonker verdraagt en verhult net iets meer en net iets beter dan klaar licht. Een uitgebreid aanbod aan uitgaansmogelijkheden vormt daarnaast ook een vitale factor in de levendige uitstraling die zovele steden willen. Hierbij speelt de economische impact en de culturele invloed die deze plaatsen hebben uiteraard een niet te onderschatten rol. De stad die ‘s nachts leeft lijkt dus eindeloze beloftes in zich te dragen.
Al is dit verhaal van nachten gedrenkt in euforie en economisch gewin ook niet geheel onproblematisch. De opkomst van gentrificatie bevoordeelt steeds dezelfde, overal op elkaar gelijkende activiteiten; de nieuwe residenten van de heropgewaardeerde buurten zijn dan toch niet zo opgezet met nachtelijke overlast; en de niet-welkome gasten worden ruimtelijk aan de kant gezet en weggeduwd naar andere plekken in de stad. Deze laatstgenoemde sociale differentiatie kenmerkt niet alleen het uitgaansleven, maar ook het nachtwerk. Er zit een scherp randje aan de nachteconomie, want wie kan zich het spelen veroorloven en wie moet werken om rond te komen?
De markt voor nachtarbeid groeit op verschillende plaatsen in de wereld aanzienlijk sneller dan de arbeidsmarkt voor jobs overdag. Nachtwerk is van alle tijden, zeker sinds kunstmatige verlichting het in de Industriële Revolutie mogelijk maakte om mensen langer aan het werk te houden. Het verschil met vandaag zit in de toegenomen digitalisering van een geglobaliseerde wereld. Het idee dat alles non-stop mogelijk is beïnvloedt elk onderdeel van het persoonlijke, sociale en professionele leven. Het is een verwerkelijking van het droombeeld van het (laat)kapitalistische systeem om productie en consumptie nooit te moeten stoppen, maar oneindig in elkaar te laten doorlopen.
Er lijken twee tegengestelde manieren te zijn om om te gaan met de verstrengeling van ontspanning, werk, (illegale) economie en (on)veiligheid in de stad ‘s nachts. Enerzijds wordt het stedelijke nachtleven op verschillende plaatsen omarmd, met als ultieme doel een goed te marketen ‘24/7 city’; anderzijds wordt het strikter gereguleerd met soms de letterlijke en figuurlijke uitdoving tot gevolg. Een combinatie van beide benaderingen is ook mogelijk. Er vindt in steden een continue onderhandeling plaats over de inrichting van het nachtleven. Daarnaast zijn de nacht en de ‘nachteconomie’ recent het onderwerp geworden van intense debatten, die weliswaar verrijkend zijn, maar soms ook de werkelijke ontwikkelingen voorbij hollen.
Het zijn deze connecties en gevoeligheden waar de kunstwerken in de tentoonstelling ‘Daily Nightshift’ op inspelen, aan refereren of vraagtekens bij zetten. De combinatie van werken in het ruimtelijk landschap dat de expo is, vertelt een verhaal over hoe de nacht in de stad van vandaag gebruikt, ervaren, en (beleidsmatig) ingericht wordt. Elke dag, elke nacht opnieuw, shift na shift.
*ARUP, “Cities Alive: Rethinking the Shades of Night”, 2015, p.13.
Foto: www.extracity.org.