Reeds twee jaar terug reisde kunstenaar Bart Van Dijck naar Roemenië op zoek naar rituelen rond de dansende beer. De opgedane ervaringen en observaties kregen vorm in de expo Waking up the bear die plaatsvond in Le Clignoteur in Brussel. Toch bleef Van Dijck achter met een groeiend verlangen om ooit zelf deel te nemen. Deze ambitie kon hij waarmaken dankzij de Roemeense kunstenaar Casper Fitzhue die hem in contact bracht met een lokale, folkloristische gemeenschap. De tentoonstelling URS GEESTvloeit voort uit hun gezamenlijke verblijven in de Roemeense Karpaten waar ze de kern van dit ritueel trachten te vatten.
Het overgangsritueel ‘Jocul Ursului’ markeert het einde van de winter en staat symbool voor bevrijding, wederopstanding en geluk. De folkloristische traditie rondom de beer gaat terug tot het tijdperk van de Daciërs, de voorouders van de Roemenen, voor wie de ‘urs’ of beer, een heilig dier was dat helende, kosmische krachten bezat. Tot de dag van vandaag omhullen de deelnemers van deze parade zichzelf met berenpelsen met hun gelaat verborgen achter een angstaanjagende berenmuil. Begeleid door opzwepende percussie en liederen gaan ze al dansend, stompend en grommend van deur tot deur om er samen met de inwoners het kwaad te verdrijven.
Zo zullen ook beide kunstenaars in Hasselt van deur tot deur gaan om hun tentoonstelling aan te kondigen door omwonenden hun eigen gestookte jenever aan te bieden. Hierdoor belichamen zij als het ware een ‘Vornic’, een traditionele boodschapper die de dorpsbewoners uitnodigde voor festiviteiten door hen een alcoholische drank te serveren. Dankzij de expertise van de meester stoker van het Hasseltse Jenevermuseum, ontwikkelde het duo samen deze jenever. De planten die de bruine beer instinctief eet om na zijn lange winterslaap terug op krachten te komen, vormen de basis van het recept. De drank heeft een naast een sterke hartige toets, ook een zoete en bittere middennoot en een wasachtige, leerachtige nasmaak. De volledige receptuur blijft echter geheim. De jenever dragen de kunstenaars met zich mee in een speciaal daartoe ontworpen kruik, geïnspireerd op de fles van waaruit men tijdens de traditionele Roemeense berenparades drank schenkt. Op deze manier vervlechten Fitzhue en Van Dijck lokale met Roemeense gebruiken tot een unieke ceremonie.
De sfeer van deze ceremonie kun je herbeleven tijdens de vernissage waar de kunstenaars gehuld in ceremoniekledij hun URS GEEST jenever aan de toeschouwer aanbieden. Ook tijdens de duur van de tentoonstelling kan men deelnemen aan het ritueel door deze drank te proeven. Voorafgaand dient men de verschillende etappes van de tentoonstelling te doorlopen, analoog met de structuur van overgangsrituelen en het levensritme van de bruine beer. Vanuit de huidige wereld zet je de stap naar een symbolische dood om van hieruit te ontwaken en herboren terug te keren.
Opening: 05.10.2019 vanaf 17u00
06.10.2019 — 08.12.2019
Partners: Europalia Arts Festival Romania, Jenevermuseum Hasselt, Kunstenpunt, Ceata Ursilor din Asãu, Dorin Preda en motionARThoughts
Met de steun van: Vlaamse Overheid, Stad Hasselt en de CIAP leden
CIAP vzw, Lombaardstraat 23, B-3500 Hasselt | (T) +32 (0)11 22 53 21 | (E) info@ciap.be
Foto: Brândusa Maria Balan / www.ciap.be