De stad Antwerpen en de vzw Voor Kruis en Beeld slaan de handen in elkaar om de voor Antwerpen zo kenmerkende op hoekpanden aangebrachte Mariabeelden te beschermen. Aanleiding zijn een reeks aanrijdingen waarbij Mariabeelden schade opliepen. Ter bescherming plaatsen de stadsdiensten paaltjes of straatmeubilair die aanrijdingen moeten voorkomen.
De Mariaverering is wellicht nergens in Vlaanderen levendiger dan in Antwerpen, in die mate zelfs dat de Antwerpenaren Moederdag niet vieren op de tweede zondag van mei, maar op 15 augustus, Onze –Lieve-Vrouw Hemelvaart. Mariabeeldjes aan de gevels van privéwoningen zijn dan weer een kenmerkend onderdeel van het Antwerpse straatbeeld. Binnen de leien gaat het om in totaal 175 beelden(groepen). 
De Madonna’s hebben voor de Antwerpenaren grote religieuze betekenis en staan voor een aantal lokale tradities. Daarnaast zijn er ook beeldengroepen van grote cultuurhistorische waarde, omdat ze van de hand zijn van vermaarde beeldhouwers, sommigen zelfs opgenomen in de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed. De beelden worden opgemerkt en gewaardeerd door zowel Sinjoren als vooral bezoekers aan de stad.
Beeldenzorg
Dit waardevolle erfgoed vraagt uiteraard de nodige zorg en onderhoud. De beelden lijden onder weer en wind en de invloed van luchtvervuiling. In Antwerpen werkt het stadsbestuur voor de ‘beeldenzorg’ samen met de vzw Voor Kruis en Beeld, opgericht in 1934. Die houdt een 150-tal beelden binnen de Leien in het oog. Per jaar wordt onder begeleiding van de vzw een vijftal beelden volledig gerestaureerd. Het resultaat is dat de meeste Mariabeelden binnen de leien in zeer goede staat zijn.
Zorg en onderhoud zijn echter niet voldoende, ook preventief handelen is nodig. Een aantal Mariabeelden en beeldengroepen loopt immers risico op beschadiging door het verkeer, met name door vrachtwagens die zich in het stadscentrum begeven. Dit was recent het geval met de Madonna op de hoek van de Korte Noordstraat en de Predikerinnenstraat, en in diezelfde buurt met de lantaarn bij de beeldengroep op de hoek Keizerstraat – Prinsesstraat, die door indraaiende vrachtwagens geraakt werden. In beide gevallen stond de vzw Voor Kruis en Beeld in voor conservatie- en restauratiebehandelingen en het terugplaatsen van de beelden.
Paaltjes tegen aanrijdingen
Gealarmeerd door deze incidenten stelden de stad Antwerpen en Voor Kruis en Beeld een prioritaire lijst samen met 19 beelden(groepen) die op korte termijn bescherming nodig hadden. Prioriteit ging naar locaties waar de kans op aanrijdingen het grootst was, of waar recent aanrijdingen plaats vonden. De stedelijke diensten plaatsten op elk van die 19 locaties paaltjes die indraaiend verkeer op afstand houden, of kiest, zoals in de Rosier, voor strategisch geplaatst straatmeubilair. Schepen voor mobiliteit en toerisme Koen Kennis: ‘Locatie per locatie kijken we wat mogelijk is. Vaak gaat het inderdaad over beperkte ingrepen in onze mobiliteitsinfrastructuur, maar met directe winst. We hebben het hier over uniek Antwerps erfgoed, en dat verdient de allerbeste bescherming. Ik kan de vrijwilligers van Voor Kruis en Beeld niet genoeg bedanken om ons hierbij te helpen.’
Beeld zoekt huis
De vzw Voor Kruis en Beeld heeft als gevolg van de jarenlange inventarisering uiteraard een goede kijk op het bestaande patrimonium en heeft een aantal ‘dakloze’ Madonna’s in bewaring. Schepen Kennis: ‘De beeldengroepen van Onze-Lieve-Vrouw zijn zo Antwerps als het Bolleke en Brabo. Ik maak me sterk dat er Antwerpenaren zijn die ervoor open staan om een beeld te adopteren en een plaats te geven, uiteraard binnen afspraken met de stad en Voor Kruis en Beeld. Onze-Lieve-Vrouwke waakt altijd over Antwerpen en de Sinjoren, en de Sinjoren beschermen het erfgoed aan haar opgedragen. Mag ik dat een mooi voornemen voor onze Antwerpse Moederdag noemen?’
Lijst gevelbeelden binnen de leien waar aanrijdingsgevaar vastgesteld werd, en die prioritair bescherming krijgen.
Inventaris N° bv 1.0028
sector
Straat en nr
Soort Beeld
1.0065
Univ
Keizerstraat 73, Prinsesstraat
OLV
1.0079
Univ
Fr Halsplein, Korte St Annastraat, 2
OLVK
1.0095
Univ
Ossenmarkt, Lange Sint Annastr
OLVK
1.0121
Univ
Paradijsstraat, Piet. van Hob straat
OLVK
1.0122
Univ
Pieter van Hob str, Prinsesstraat
OLVK
1.0134
Rosier
Rosier 26
OLVK
1.0014
GroteMarkt(foto 1)
Braderijstraat 12-16
OLVK
1.0035
GroteMarkt
Grote Markt 60/Torfbrug
OLVK
1.0111
GroteMarkt
Oude Beurs 48/ Schoenmakersstr.
OLVK
1.0149
GroteMarkt
Jezuïetenrui/St-Pieter-en-Paulusst.
OLVK
1.0172
GroteMarkt(foto 2)
Repenstraat/Vleeshouwersstr 38
OLVK
1.0340
GroteMarkt
Korte Nieuwstraat 42
Calvarie
1.0021
Kathedraal
Eiermarkt 29/Sudermanstraat
OLVK
1.0104
Kathedraal(foto 3)
Melkmarkt 28
OLVK
1.0047
Klapdorp
Huikstraat 24/Keistraat
OLVK
1.0067
Klapdorp
Klapdorp 93
OLVK
1.0086
Klapdorp
Lange Brilstraat 28/Venusstraat
OLVK
1.0125
Klapdorp
Kte Noordstr./Predikerinnenstr. 9
OLVK
1.0090
StPaulus
Lange Koepoortstraat 16/Zwartzustersstraat
OLVK
Meer info over de vzw Voor Kruis en Beeld: www.verbeelding.be, Paula Sörnsen, telefoon 0473/61.06.83.
De vzw verzorgt ook stadswandelingen rond de Mariabeelden.
De vzw treedt ook op als bemiddelaar tussen bewoners en restaurateurs. Zo zijn er 5 à 6 restauraties per jaar evenals 2 inspectierondes per jaar.
De lichtjes bij de Mariabeelden dateren al van de middeleeuwen. Het is vanaf de barokperiode dat de lichtlantaarns hun intrede deden.
De vzw is tevens op zoek naar woningeigenaars die een Mariabeelde aan hun gevel willen hebben.
Foto’s: Ruddy Berghmans