Met het project ‘Vlaamse Meesters in Situ’ wil Openbaar Kunstbezit Vlaanderen werken van Vlaamse Meesters, die nog in de oorspronkelijke site hangen, ontsluiten voor een breed publiek. Dankzij de Koning Boudewijnstichting en met steun van het Fonds Baillet-Latour konden wij het monumentale altaarstuk ‘Het Visioen van de Heilige Gertrudis’ van Gerard Seghers laten restaureren. Dit schilderij werd circa 1625 geschilderd voor de Sint-Gertrudiskapel, die rond die tijd in het kasteeldomein werd opgetrokken. Dit gerestaureerde werk zal voor het eerst te bewonderen zijn in het Koetshuis van het Kasteel van Gaasbeek, waar je alles over te weten komt via een interactief touchscreen en een persoonlijk audioverhaal.
Als extra creëert Peter De Cupere een geurinstallatie ‘op maat’ van het schilderij.
Het schilderij
Een engel in een gouden gewaad en een groene mantel leidt de heilige Gertrudis tot bij Maria en het kind Jezus. De vroegmiddeleeuwse heilige Gertrudis van Nijvel stond vooral bekend om haar gastvrijheid tegenover pelgrims. Ze liet kerken, kapellen, scholen en gasthuizen bouwen en zorgde voor armen en behoeftigen. Gertrudis had een grote kennis van de bijbel en kreeg als mystica visioenen, zoals op dit doek. De heilige werd aangeroepen tegen ratten- en muizenplagen, koorts en krankzinnigheid. Ze wordt afgebeeld met muizen om haar staf. Boven Maria en Gertrudis zweven charmante groepjes engelen.
De schilder
Gerard Seghers (1591-1651) is geboren en getogen in Antwerpen. Deze belangrijke barokschilder werkte van 1611 tot 1620 in Italië, waar hij in de ban raakte van het dramatische werk van Caravaggio en diens leerling Manfredo. Eind 1620 vestigde hij zich opnieuw in Antwerpen en kende succes als schilder en kunsthandelaar.
‘Hij was zeer liefelijk en mals in zijn werk,’ luidde een versregel in een lofdicht van 1661. ‘Zijn kunst zal dikwijls nog, ja over honderd jaren, aan menig goede ziel grote devotie baren.’
In Situ: De Sint-Gertrudiskapel
Graaf René de Renesse verfraaide het kasteel en het park van Gaasbeek in de eerste helft van de zeventiende eeuw. Toen kreeg de Sint-Gertrudiskapel haar huidige barokke vorm. In 1628 werd de kapel plechtig aan de Heilige Gertrudis gewijd. Bij die gelegenheid werd het schilderij van de Antwerpse meester Seghers op het hoogaltaar geplaatst. Niet toevallig, de kapel is immers gebouwd aan de Sint-Gertrudisbron.
Het schilderij zal door klimatologische omstandigheden echter niet in deze kapel, maar wel in het voormalige Koetshuis van het Kasteel van Gaasbeek te bezichtigen zijn.
De geur
Peter de Cupere (Leuven, °1970) is een Vlaams geurkunstenaar die regelmatig tentoonstelt in binnen- en buitenland. Voor Vlaamse Meesters in Situ zocht hij telkens naar de juiste geur om enkele schilderijen op een andere manier te bekijken en te beleven. Voor zijn geurcompositie bij Het visioen van de heilige Gertrudis liet hij zich inspireren door de afgebeelde witte lelie en het ongedierte onderaan. Daarnaast speelden ook de kleurtonaliteit en de oorspronkelijke locatie waar het schilderij hing een belangrijke rol in het samenstellen van de geur.
Bij het ruiken van deze geur zal men bij eerste inhalering vaststellen dat er zowel een heel bloemig aspect als een meer aardse ondertoon aanwezig is. Het bloemige van de witte lelie heeft de bovenhand, maar wordt beïnvloed door een muffe toon van bosgrond en kelderlucht. Deze laatste is niet overdreven aanwezig, maar geeft de toon aan van de oorspronkelijke locatie waar het werk werd ondergebracht. De kunstenaar brengt hier voor de bezoeker die het werk nooit in de oorspronkelijke locatie zag, de beleving opnieuw tot leven.
Praktische informatie: van 1 juni tot 30 september 2019, dagelijks open van 10 tot 18 u., maandag gesloten, open op feestdagen. Inbegrepen in je kasteelbezoek, indien je enkel Vlaamse Meesters in Situ wil bezoeken: €1, -18 jaar: gratis (incl. binnentuin).
Foto’s en meer informatie: www.kasteelvangaasbeek.be, www.vlaamsemeestersinsitu.be.