Antwerps kunstenaar Jan Fabre maakt ter gelegenheid van het culturele stadsfestival ‘Antwerpen Barok 2018. Rubens inspireert’ drie nieuwe altaarstukken voor de Antwerpse Sint-Augustinuskerk. Hiermee treedt hij in de voetsporen van Peter Paul Rubens, Jacob Jordaens en Anthony Van Dyck. Het werk wordt blijvend geïntegreerd in de kerk, die vandaag gebruikt wordt als concertzaal van het muziekcentrum AMUZ. Speciaal voor de nieuwe kunstwerken is de kerk van 3 juli tot 9 augustus geopend op maandag van 14 tot 20 uur en van dinsdag tot vrijdag van 14 tot 17 uur. Nadien is het werk nog te bezichtigen tijdens de concerten, tijdens bijzondere stadswandelingen of op maandagen van 14 tot 20 uur.
Caroline Bastiaens, schepen voor cultuur, vertelt: “390 jaar geleden vroegen de Augustijnen aan Peter Paul Rubens, Jacob Jordaens en Anthony Van Dyck, de belangrijkste schilders van Antwerpen, om drie altaarstukken te maken voor hun barokke kerk die op dat moment tien jaar oud was. Voor de 400ste verjaardag van de barokke Sint-Augustinuskerk en in het kader van ons barokfestival vroegen we Jan Fabre om op de plaats waar de altaarstukken destijds hingen, zijn hedendaagse interpretatie te creëren. Op deze manier voegen we een bijzonder hedendaags kunstwerk van een 
wereldberoemd Antwerps kunstenaar toe op een relevante historische plek in de stad.”
Altaarstukken
Jan Fabre verkent in zijn interpretatie van de altaarstukken niet alleen de barokke Augustijnericonografie, die de gelovige de weg naar het spirituele moet wijzen, maar vertrekt ook vanuit de drie huidige functies die AMUZ nu vervult: die van concertzaal, van ontmoetings- en zakencentrum en van opnamestudio. Met respectievelijk ‘Het monastieke optreden’, ‘Het mystieke contract’ en ‘De extatische opname’ spitst hij vanuit zijn persoonlijke beeldtaal toe op elk van deze aspecten. Hij vertaalt – of liever ‘hertaalt’ – de altaarstukken van Jordaens, Van Dyck en Rubens naar de hedendaagse taal en kadert ze in hun huidige context, echter zonder een een-op-eenvergelijking te willen maken met de originelen.
Ontstaan uit verschillende collagetekeningen zijn ze een associatieve verbinding van kernelementen uit Fabres totale oeuvre, zoals het lam, het vuur, de vrouw, spiritualiteit en zijn liefde voor Antwerpen, verbeeld door het motief van de diamant. Ze brengen de toeschouwer even aan het wankelen en reiken hem ankerpunten aan voor zijn reflectie over de ruimte waarin hij zich bevindt. Zoals de Augustijnen een verbond aangingen met de gelovigen om hen toegang te verlenen tot het mystieke huwelijk (Rubens’ huwelijk van de heilige Catharina) via de weg van de contemplatie (Van Dycks Augustinus) en het martelaarschap (Jordaens’ Apollonia), gaat Fabre met de bezoeker van AMUZ een spiritueel verbond aan om samen met hem te ontvlammen in het vuur van de kunst.
Juweelkever
Ook de materiële vorm die hij voor zijn alternatieve interpretaties bedacht verdient aandacht. Jan Fabre koos voor de dekschilden van de juweelkever als picturale techniek om zijn allegorieën vorm te geven. Hij paste deze techniek voor het eerst toe in de Spiegelzaal van het Koninklijk Paleis, waarvan hij het plafond transformeerde tot een Heaven of Delight. Het picturale effect van de bouwstof in de dekschilden van de juweelkever houdt het evenwicht 
tussen mozaïek en de klassieke olieverf. Deze dekschilden hebben door de lichtreflectie elk een totaal andere intensiteit. Dit stelt de kunstenaar niet alleen in staat dichter bij het intense picturale effect te komen van een geschilderd oppervlak, maar ook om met een veranderende lichtinval zijn beeld letterlijk te laten metamorfoseren.
Mercatorfonds
In de publicatie, uitgegeven door Mercatorfonds naar aanleiding van deze permanente installatie, leggen Barbara De Coninck, Joanna De Vos, Jenke Van den Akkerveken en Els Wuyts de focus op de iconografie en betekenis van elk afzonderlijk altaarstuk. Ook wordt getoond hoe de mozaïeken tot stand gekomen en gemetamorfoseerd zijn uit een reeks collagetekeningen. Een overkoepelende tekst van Paul Huvenne maakt de totaalvergelijking tussen Fabres hedendaagse interpretatie van het altaarstuk en de barokke originelen, vanuit de architectuur en bestemming van de Sint-Augustinuskerk. Joost Vander Auwera gaat tot slot dieper in op de link tussen Fabre, Jordaens en Van Dyck.
Praktische informatie
AMUZ, Kammenstraat 81, 2000 Antwerpen
Gratis
Open van 3 juli tot 9 augustus 2018 op maandag van 14 tot 20 uur en van dinsdag tot vrijdag van 14 tot 17 uur. Vanaf 3 september 2018 enkel open op maandag van 14 tot 20 uur. Meer informatie over de bijkomende openingsmomenten op www.amuz.be/janfabre
Stadswandeling ‘Baroque Shock’ op geselecteerde data met een bezoek aan de werken van Fabre in AMUZ. Stadswandelingen te reserveren via Baroque Shock
Meer informatie op www.antwerpenbarok2018.be
Foto’s: Ruddy Berghmans