Precies honderd jaar geleden, in volle koloniale tijd, werd de stad Antwerpen eigenaar van een Congolese kunstcollectie. De expo ‘100 x Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen’ zet honderd kunst- en gebruiksvoorwerpen in de kijker uit de Congolese collectie die in het MAS bewaard wordt. Welke verhalen schuilen er achter de objecten? Hoe zijn ze hier beland? Wat was hun betekenis voor Congolese volkeren? En waar ligt de toekomst van de collectie? De rijkdom en diversiteit van de klassieke Congolese kunst- en gebruiksvoorwerpen zullen in deze spraakmakende expo getoond worden.
Centraal in de tentoonstellingsruimte staan de 100 blikvangers uit de Congolese collectie van het MAS. Ze laten de rijkdom en diversiteit zien van de klassieke Congolese kunst- en gebruiksvoorwerpen. De basiscollectie werd in 1920 verworven. Toen kocht de stad Antwerpen talrijke Congolese kunstvoorwerpen bij de handelaar Henri Pareyn (1869-1928). In hetzelfde jaar schonk voormalige minister van Koloniën, Louis Frank (1868-1937), objecten die hij tijdens een reis in Belgisch Congo had meegenomen.
Langs de wanden van de museumzalen wordt het verhaal verteld over hoe de vroege handelscontacten tussen Europa en Afrika verliepen, hoe Antwerpse meesters Afrikanen in beeld brachten en waarom Congolezen op koloniale wereldtentoonstellingen werden opgevoerd. De tentoonstelling blikt ook terug naar hoe Belgische kolonisering en missionering de Congolese culturen onmiskenbaar hebben beïnvloed en hoe de Congolezen naar de witte mens (mundele) keken. ‘100 x Congo’ stelt de beeldvorming van de bezoekers in vraag. Hoe kijken zij naar Congo? En kijken ze er na de expo anders naar?
“Met de tentoonstelling ‘100 x Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen’ wil het MAS een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over het koloniale verleden van België vanuit een culturele, Antwerpse invalshoek. De honderd blikvangers uit de Congo collectie leggen ons een spiegel voor. Ze doen ons stilstaan bij de koloniale erfenis”, zegt schepen voor cultuur Nabilla Ait Daoud. “Maar het MAS blikt ook vooruit, met aandacht voor verbinding en meerstemmigheid. Het museum gaat de dialoog aan met de betrokken gemeenschappen in Congo en de diaspora. Dat resulteert in een knappe, aangrijpende tentoonstelling: brandend actueel en tegelijk historisch onderbouwd.”
Partners in België en Congo
Voor deze tentoonstelling werkt het MAS samen met Belgische en Congolese kunstenaars, filmmakers en onderzoekers. Het MAS gaat in dialoog met Antwerpenaren van Belgische en Afrikaanse afkomst. Patrick Mudekereza, schrijver, kunstenaar en directeur van het kunstencentrum WAZA in Lubumbashi nodigt het publiek met poëtische interventies uit om kritisch naar de expo te kijken. In de film ‘In vele handen’ van het Belgisch-Congolees filmcollectief Faire-Part laten 25 personen uit Antwerpen en Kinshasa hun stem horen over de collectie en restitutie.
De 100 blikvangers uit de MAS collectie worden aangevuld met een selectie van bruiklenen uit diverse Antwerpse, Belgische, Nederlandse musea en privéverzamelingen. Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (Tervuren) stelde een aantal iconische beelden ter beschikking die eind negentiende eeuw op de Antwerpse wereldtentoonstellingen te zien waren.
Naar aanleiding van zestig jaar Congolese onafhankelijkheid en de honderdste verjaardag van de Congolese collectie in beheer van het MAS verschijnt het gelijknamige boek ‘100 x Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen’. In deze publicatie blikken Congolese en Belgische onderzoekers voor het eerst samen terug op de historische banden tussen Antwerpen en Congo. Het resultaat is een bijzondere reeks bijdragen over een gedeelde en beladen geschiedenis.
De expo gaat gepaard met een boeiend en leerrijk randprogramma met onder meer lezingen over dekolonisatie, workshops voor kinderen en een (digitaal) leeraanbod voor scholen. Er zijn geleide bezoeken beschikbaar in het Nederlands, Frans, Engels, Lingala en Swahili. Het MAS werkt ook samen met De Studio, die tijdens de expo zorgt voor een aangepast filmprogramma.
Praktisch
100 x Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen
Van 3 oktober 2020 tot 28 maart 2021 in het MAS
Foto: www.mas.be