Geert Bourgeois, Vlaams minister-president en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed, kent een premie van 1.378.319,77 euro toe aan het gemeentebestuur van Merksplas en Kempens Landschap vzw voor de zevende fase in de restauratie en herbestemming van de voormalige landloperskolonie van Merksplas. Voor dit grootschalig project is een meerjarenovereenkomst gesloten tussen de gemeente, de provincie Antwerpen en de Vlaamse overheid om deze unieke site te restaureren en herbestemmen tot een toeristisch ankerpunt voor de regio.
“Deze premie past in de meerjarige subsidieovereenkomst die we in 2012 hebben gesloten voor de restauratie en herbestemming van de Rijksweldadigheidskolonie,” aldus minister-president Bourgeois. “Maar liefst 10 restauratiefasen, gespreid over evenveel jaren, kunnen rekenen op een totale premie van 19,9 miljoen euro.”
De kolonie van Merksplas kreeg in 1823 vorm, een jaar na de oprichting een gelijkaardige kolonie in Hoogstraten (Wortel). Landlopers werden verplicht om in dit gebied het land te bewerken om zo hun werkethos te bevorderen. De Rijksweldadigheidskolonie van Merksplas is een uniek en intact voorbeeld van hoe de sociale wetgeving in de periode van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd uitgevoerd. De kolonie werd opgericht in 1824 als landloperskolonie (in de periode dat België deel uitmaakte van de Nederlanden). Landlopers werden beroofd van hun vrijheid en tewerkgesteld op de boerderij en in verschillende ambachten.
Zevende restauratiefase
Tijdens de zevende restauratiefase worden de graanschuur, hangar en de quarantaineschuur gerestaureerd. De graanschuur krijgt dak – en vloerisolatie, alsook vloerverwarming. De hangar wordt een grote overdekte ruimte. De gevels en het schrijnwerk van de quarantainestal worden gerestaureerd, net als het dak en de vloeren. In vorige restauratiefasen zijn premies toegekend om dringende instandhoudingswerken uit te voeren, het dak van de kapel, de gevels van het toekomstige bezoekerscentrum en de open schuren te restaureren, het bezoekerscentrum in de Grote Hoeve in te richten, de paardenstallen te restaureren, het noordelijk woonstalhuis van de Grote Hoeve te restaureren en te herbestemmen tot woningen en om de twee grote koeienstallen casco te restaureren.
De kolonie in Merksplas stelt zich samen met de kolonie van Wortel en gelijkaardige koloniën in Nederland kandidaat om erkend te worden als UNESCO Werelderfgoed. Deze sites getuigen van een uniek negentiende-eeuws maatschappelijke aanpak waarin armoedebestrijding, opvoeding en sociale zorg centraal stonden.
Het nominatiedossier voor de erkenning werd in januari 2017 bij UNESCO ingediend. Het Werelderfgoedcomité beslist in de zomer van 2018 of de koloniën erkend worden als werelderfgoed.